مهارت های خود آگا هی (4)

  یکی از مهارت های زندگی ودر واقع اولین مهارت، مهارت خود آگاهی و خود شناسی است .

خود آگاهی را می توان خلاصه کرد در آگاهی از خصوصیات ، نقاط ضعف و قوت ، علایق ،استعداد ها ، توانایی ها ، خواسته ها ، ترس ها و انزجار ها ، اهداف و وظایف . هدف از خود آگاهی چیزی نیست به جز اینکه به تمام ویژگی های خود نگریسته وتصمیم بگیرید چگونه باشید .

یکی دیگر از راههای افزایش خود آ گاهی تفکر است ، باید عمیقا" نسبت به خود فکر کرد ، چرا که حضرت علی (علیه السلام )  می فرمایند: « در شگفتم از کسی که گمشده اش را می جوید ، درحالی که نفس خود را گم کرده و در جستجوی آن نیست ».

تعریف خود آگاهی :

  شناخت  دقیق و درست از خود ، به عبارتی دیگر ، شناخت نگرش ها ، آراء ، عقاید ، اندیشه ها ، هیجانات ، توانا یی ها ، مهارت ها و کاستی ها ی خود است .

انواع آگا هی از خود :

1. خود فیزیکی : به تصویری که هر کس از خود دارد گفته می شود . آیا از مشخصه های ظاهری خود راضی هستیم ؟ یا احساس خوبی نداریم ؟

مشخصه های ظاهری مانند ( چهره ، چاق و لاغر بودن ، قد و تناسب اندام و غیره ...)

2. خود جنسی : تصور یا برداشتی است که هرکس از هویت جنسی ( مرد یا زن بودن ) خود دارد .

3 . خود اجتماعی : به تصوری که فرد از جایگاه اجتماعی خود دارد اطلاق می شود .

دیگران ما را چگونه می بینند ؟چگونه در گروهها ظاهر شویم ؟ چه نقش ها یی باید در اجتماع داشته باشیم ؟ پایگاه اجتماعی ما چگونه است ؟آیا کمرو و خجالتی یا فردی با نفوذ هستیم ؟ دیگران باما چگونه هستند ؟ ما با دیگران چگونه هستیم ؟ و آیا ...

4. خود معنوی : تصور شخص از اعتقاداتش است که معمولا" به زندگی و باور های مذهبی او معنا می بخشد . مثلا" آیا به نیروی ماورای طبیعت اعتقاد داریم ؟ آیا مذهبی هستیم ؟ آیا به زندگی پس از مرگ معتقد هستیم ؟ آیا ...

5. خود تاریک: جنبه خاصی از خود است که در بر گیرنده ی ، اسرار ماست . چون دوست نداریم فاش شود معمولا"انرژی زیا دی برای نگهداریش مصرف می کنیم .

6. خود آرمانی: آن بخشی از ماست که می خواهیم به آن برسیم . دائم در این فکر هستیم که چگونه به نظر می آییم ؟ با نگاه به زندگی دیگران ، خود مان را با آنها مقایسه می کنیم ، سپس در ذهن خویش تصویری از خود می سازیم که دوست داریم  آن باشیم ، به آن خود آرمانی می گویند .

7. خود واقعی : درونی ترین بخش وجود ماست که آن را به خوبی می شناسیم ولی افراد محدودی از آن آگاه هستند . ممکن است  آن را از دیگران پنهان کنیم ، چون نگرانیم از این که اگر دیگران خود واقعی ما را بشناسند ، ممکن است علاقه شان را به ما از دست بدهند.

 ویژگی های افراد خود آگاه :

- برای خود ارزش قائل هستند .

- از روحیه ی انتقاد پذیری برخوردار هستند .

- نسبت به ارزشها و اعتقاداتشان آگاهی کامل دارند واز آن دفاع می کنند .

- احساس خشنودی ورضا یت خاطر زیادی دارند .

- در مقابل فشار و ضربه های روانی و اجتماعی مقاومت بیشتری از خود نشان می دهند .

- به دنبال سرزنش ویا تحقیر دیگران نیستند ، بلکه با دیگران در کمال احترام برخورد می کنند .

- اغلب ا ز اندیشه ی مثبت نگری برخوردار هستند .

- روحیه ی همکا ری و مشارکت بالاتری دارند.

- ازمشورت با افراد متخصص استقبال می کنند.

 تمرین های کسب خود آ گاهی :

 1. فرصتی فراهم کنیم وسری به خودمان بزنیم و از خود سوال کنیم که من کیستم ؟

2. با اتکاء به خداوند بزرگ و پی بردن به قدرت لایزال الهی که منبع عظیم انرژی درونی است ، خود را تقویت نماییم .

3. به این باور برسیم که در جهان هستی وجودی منحصر به فرد هستیم و توانایی ها یی داریم که دیگران فاقد آن هستند...

4. بدانیم انسانیت ما در اعماق وجود ما نهفته است ، آن ها را کشف کرده ودر رفتارهایمان به کار گیریم .

5. سعی کنیم از خود ، تصویری مثبت ، تصویر انسانی موفق وتوانا داشته باشیم .

6.گاهی اوقات در تنهایی ، با خود خلوت کرده وبه رفتار و عملکردهای خود بیشتر بیندیشیم .

7.مهمترین عامل موفقیت و شادکا می در زندگی ، اعتقادی است که به خویشتن خویش داریم ، سعی کنیم آن را کشف کنیم .

8. انسان ها هما نگونه که می اندیشند، زندگی می کنند ، پس مثبت بیندیشیم .

9. عواملی که موجب نگرانی واضطراب درما می شود را شناسایی کنیم با اولویت بندی دررفع آنها اقدام نماییم .

10. شناخت علایق وتمایلات می تواند شوق به زندگی را در ما تزریق کند .

11. نقایص و ومعایب رفتاری ، احساسی و رفتاری خود را شناسایی کنیم  و در جهت رفع آنها اقدام نما ییم .

12. مراقب باشیم ! اگر نقاط قوت ما با غرور همراه  باشد ، جزیی از ضعف ما به شمار می رود .

13. موانعی را که در کمین است تا نگذارد به شخصیت اصلی خود دسترسی پیدا کنیم ، بنویسیم و راههای مقابله با آن را از منابع مختلف کشف کنیم .

14. از تعلقات و هر چیزی که ما راغمگین می کند ، رها شویم .

15. هرروز در بهترین اوقات خود و درلحظاتی خاص در خلوت ، با خدا گفت و گو کنیم و از او بخواهیم تا قدرت درونی مارا افزایش دهد و بدانیم که خواسته های ما از خداوند ، مانند یک لیوان آب از یک اقیانوس است .

16. عشق ورزیدن را در خود توسعه دهیم و از دشمنی وتنفر که زیباییها را زشت و کد ر می کند و انرژی درونی انسان را کاهش می دهد ، بپرهیزیم .

17.تمرین کنیم هر روز یکی از کینه ها یی را که در دل داریم فرا موش کنیم .

18. گاهی با پناه بردن به سکوت می توانیم نداهای درونی خویشتن را بهتر بشنویم وبه آگاهی عمیقتر نسبت به خود دست یابیم .

19. بعضی از باورهای غلط  که از قبل در ذهن ما خانه کرده ، موجب می شود که شناخت حقیقی ازخود نداشته با شیم . چه خوب است که گاهی با خانه تکانی ذهنی بتوانیم صندوقچه ذهن خود را از باور های غلط قدیمی خالی کنیم و فضا را برای ایجاد آرامش و خود شناسی ، در وجودمان باز کنیم.

20. پناه بردن به دامن طبیعت می تواند به کسب خود آگا هی عمیقتر کمک کند . پس گاهی به کوه و بیابان سر بزنیم ، در جنگل یا سا حل دریا قدم بزنیم ، در هوای آزاد کوهستان ، به آسمان و ستارگان بنگریم تا به عظمت آنها در وجود خویش بیشتر پی ببریم .

21. فرض کنیم فقط یک سال دیگر فرصت زندگی داریم . چه کارهایی را انجام خواهیم داد؟ چرا از هم اکنون انجام ندهیم؟

22. خیلی روشن به این سوال پاسخ دهیم ( به طوری که یک موجود غیر زمینی بتواند پاسخ ما را درک کند ) برای چه در این دنیا هستیم وهد ف و مقصود ما از زندگی در این دنیا چیست ؟

23. تصمیم های مهم زندگی خود را بنویسیم وپاسخ دهیم که مرکز تصمیم گیری ما ، جسممان است یا قلبمان یا ذهنمان ؟

24. اگر مرکز تصمیم گیری جسم باشد ، فردی مقتدر و مسالمت جو هستیم .

25 . اگر مرکز تصمیم گیری ما ذهن باشد ، فردی دانا ، صادق ، وفا دار ، با نشاط و مسرور هستیم .

26. با مصاحبه با افراد نزدیک فهرستی از نقاط مثبت خود را بدست آوریم.

مطمئنا" برای شما هم پیش آمده ، افرادی را دیده اید که خیلی راحت با همه ارتباط برقرار می کنند ، دوستان زیادی دارند ودر روابط اجتماعی شان بسیار موفق اند وگاهی این موفقیت ، راه را برای پیشرفت بیشترشان در عرصه های مختلف باز می کند .

تصور کنید توی ایستگاه اتوبوس نشسته اید ، کسی که کنارتان نشسته ، خیلی زود سر صحبت را باز می کند ،مثلا" با این سوال :« خیلی مونده اتوبوس از راه برسه ؟» ویا « چند دقیقه است شما منتظر اتوبوس هستید؟ » .تا این اندازه ، شاید خیلی طبیعی باشد . اما اگر شخص با جمله دیگری مثل این : « وای ... امروز هوا خیلی گرمه ! » ، ادامه بدهد . دو ذهنیت متفاوت برایتان پیش می آید : این که او از اعتماد به نفس بالایی برخوردار است یا به دنبال مقدمه ای برای یک ارتباط اجتماعی است .

اگر شما ، بین دوستانتان کسی را دارید که وی نیز دوستان زیادی دارد ، هر جا که بروید ، پیش بینی چهره ای آشنا ، کاملا" طبیعی است . فراموش نکنیم که ما در عصری زندگی می کنیم که ارتباطات ، تاثیر زیادی دارد و داشتن نفوذ در میان مردم ، به ما کمک زیا دی می کند.

بیایید از همین حالا تمرین خود آگاهی کنیم وبیشتر با شرایط و موقعیت های زمانی و مکانی خویش و استعداد ها یمان آشنا شویم تا تصمیم گیری ها یمان با موفقیت بیشتری همراه شود . مهارت خود آگاهی را درخانه ومدرسه به کودکان و نوجوانان هم بیاموزیم زیرا منافع فردی و جمعی ما پیوند مستحکم و متقابلی دارند .

 

منبع : مهارت های برقراری ارتباط با استفاده از مولفه های هوش هیجانی

تالیف و گرد آوری : حمید رضا حاتمی – معصومه حاتمی