خلاصه فصل چهارم -مدیریت کلاس

خلاصه فصل چهارم

محدثه کاوه،مریم سادات حسینیان فرد ،فاطمه کربلائیان ،فاطمه محمدی،اکرم عباسی،سمیه چگینی

مبانی مدیریت آموزشی:

آموزش وپرورش دو نقش بسیار اساسی در جامعه دارد:

1)دوام وبقای تمدن ها ،فرهنگ ها وانتقال آداب ورسوم وارزش های اجتماعی.

2)وسیله ای است مؤثر در اداره ی جامعه وتامین وجهت دهی وشکوفایی دیگر سازمان های موجود در جامعه.

تعاریف مدیریت آموزشی:

•تعریف مدیریت آموزشی به صورت عام:

مفهوم عام مدیریت آموزشی را مترادف با مدیریت در معنای اعم در نظر می گیرد وآن را کار کرد های برنامه ریزی سازمان دهی ،هدایت،هماهنگی ونظارت به تمام فعالیت های نظام آموزش وپرورش تعریف می کنندوبه جهت وجود خصوصیات مشترک میان مدیریت آموزشی ومدیریت در معنای عام چنین تعریف کرد:هماهنگی واستفاده ی بهینه از منابع انسانی ومادی موجود در سازمان های آموزشی به منظور تحقق هدف های آموزشی وبهبود جریان مؤثر یاددهی ویادگیری در نظام آموزش وپرورش.

•تعریف مدیریت آموزشی به صورت خاص:

مدیریت ان بخش از فعالیت های سازمان های آموزشی که مستقیما با امر آموزش وپرورش ویادگیری مرتبط اندوفعالیت هایی همچون برنامه ریزی آموزشی،روش هاووسایل آموزشی،مشاوره وراهنمایی تحصیلی،امور معلمان ودانش آموزان واقدامات اموزشی وپرورشی مکمل یا فوق برنامه را شامل می شود.

وظایف مدیران آموزشی:

•کمک ،راهنمایی،حمایت وتقویت اعضای سازمان.

•کارآموزی واثر بخش نمودن رفتار های کار کنان آموزشی .

•یاری ،کمک به بهبود کمی وکیفی شاخص ها.

•ایجاد انگیزه وتحرک فردی وگروهی.

•ایجاد زمینه ی رشدونوآوری وخلاقیت.

•عرضه ی راه حل های مطلوب برای مسائل آموزشی.

ویژگی های مدیریت آموزشی:

کمبل وهمکاران ویژگی مدیریت مراکز آموزشی را با توجه به سطوح سه گانه سازمانی پارسونز به سه سطح فنی ،اداری و نهادی تعریف کرده اند.

که آنها بر روی پیوستار های مختلف می توان عرضه کرد:

1)اهمیت اجتماعی

2)حساسیت عمومی

3)پیچیدگی وظیفه

4)نزدیکی روابط

5)تربیت حرفه ای

6)دشواری ارزشیابی

اهمیت نظام های آموزشی در جامعه:

از میان سطوح سه گانه وظایف سازمانی پارسونز بعدفنی با اختصاص ویژگی های پیچیدگی وظایف ،نزدیکی روابط ودشواری ارزشیابی بیشترین اهمیت وضرورت رادر نظام هاوسازمان های آموزشی داراست.بعد از آن بعد اجتماعی با اختصاص ویژگی های اهمیت آن ودر نهایت بعد اداری با اختصاص ویژگی تربیت حرفه ای خود در مراحل بعدی قرار می گیرند.بعلاوه بر ویژگی های شش گانه ویژگی های سطوح بالا تری را با توجه به تغییرات سریع وروز افزون اجتماعی برای نظام های آموزشی در نظر گرفت که عبارت اند از:

1)ایجاد زمینه های آموزش مداوم

2)ساختار سازمان های آموزشی

3)مدیریت کار آفرین

نقش های اساسی مدیریت آموزشی کارآفرین:

1)نقش نمادین

2)نقش راهنمایی ودلالت

3)نقش پاسخگویی

ایجاد مدیریت مشارکتی:

رسالت مدیرآموزشی به مشارکت گذاردن فکر وشناساندن این مهم به افراد نظام آموزشی است .انسان موجودی اجتماعی است وعنصراساسی درزندگی اجتماعی مشارکت وانجام کارگروهی ودستیابی به اهداف عالی اجتماعی وسازمانی است مشارکت دراصل تنظیم پیوندی اگاهانه میان دانش آموزان ،معلمان،کارکنان جامعه وحکومت است به گونه ای که همه بتوانند به توانمندی دست یابندودر ایجاد جامعه ای خرسند ،پویا ومنطبق باواقعیت شریک وسهیم باشند .

پیامدهای مدیریت مشارکتی:

موجب وحدت سازمانی وافزایش تعهد سازمانی درمیان معلمان ،کارکنان،دانش آموزان و...می شود.

باعث افزایش کیفیت تدریس ،رشد جسمی ،ذهنی،عاطفی ،وعقلانی دانش آموزان ،معلمان وکارکنان می شود .

• باعث پذیرش نوآوری درروش های تدریس اجرا امتحانات وجزآن درنظام آموزشی میشود

• تقویت خودباوری دردانش آموزان ومعلمان وکارکنان

• تقویت اعتماد به نفس وخلاقیت ورشد سنی عقلی دانش آموزان

تقدم اثر بخشی برکارایی:

اثربخش بودن به مفهوم میزان موفقیت درتحقق هدف ها ویا انجام ماموریت های محوله است وکارایی به مفهوم بازده یا نسبت کار انجام شده به منابع صرف شده اشاره دارد .

بنابراین میتوان یکی ازویژگی های مدیریت آموزشی تقدم اثربخشی برکارایی دانست .

توجه مدیران آموزشی براثربخشی درمراکز آموزشی راهی موثر برای تقویت مسئولیت پذیری ،روابط انسانی ،رشدعقلانی ،اجتماعی وفرهنگی دانش آموزان می شود .

تفسیر ونوآوری:

به دلیل تغییر دنیای پیرامون ،سازمان های آموزشی نیز درپاسخ به نیازهای اجتماعی دائما درحال تغییرند .بدین لحاظ مراکز آموزشی باید پاسخگوی تغییرات محیطی باشند بنابراین تغییر پذیری عامل کسب امتیازات سریع وفوری درشرایط مختلف است ومسئولیت نهایی ایجاد تغییرات برعهده مدیران آموزشی است .

کارکردهای مدیریت آموزشی:

منظور از کارکرد اشاره به فعالیتی مهم واساسی است که درنیل به هدف سازمانی ضرورت دارد.

دیدگاههای مختلف کارکردهای مدیریت آموزشی :

هانری فایول ،بنیانگذار کارکردهای مدیریت ،صرف نظرازنوع ساختار وهدف سازمان پنج کارکرداساسی را برای مدیران مطرح میکند :

1)برنامه ریزی

2)سازماندهی

3)هماهنگی

4)فرماندهی

5)کنترل

بعداز فایول لوتر گیولیک فراگرد مدیریت را باسرواژه های هریک از هشت کارکرد مدیریت درنظر میگیرد وواژه ای خودساخته POSDCORB رامطرح کرد برنامه ریزی ،سازماندهی ،کارگزینی ،فرماندهی ،هماهنگی ،گزارش دهی وبودجه بندی .

نیومن :برنامه ریزی سازماندهی ،جمع اوری منابع فرماندهی وکنترل .

کرگ :تصمیم گیری ،برنامه ریزی ،سازماندهی ،ارتباطات ،تاثیرگذاری ،هماهنگی وارزشیابی .

پرینگل :برنامه ریزی ،سازماندهی ،تاثیرگذاری یاهدایت وکنترل .

 امروزه صاحب نظران کارکرد های اصلی مدیریت را که بران اتفاق نظر دارند چنین معرفی میکند:

برنامه ریزی

برنامه ریزی رامیتوان نوعی پیش نگری وتدارک وسایل برای عملیات آینده سازمانی دانست طی این فرایند مدیران وسازمان اقداماتی که باید انجام شود تا هدف های سازمان تعیین شود را مشخص می کنند ومدیریت آموزشی کارکرد برنامه ریزی از مهم ترین کارکردها و وظایف مدیران است اگرمدیرآموزش بتواند به صورت مطلوب وصحیح کارکرد برنامه ریزی را به انجام رساند فوایدی دارد که به شرح زیراست :

5. 1)فراهم آمدن چارچوبی منسجم ومنظم
5. 2)ایجاد رویکرد منظم وقابل اعتماد
5. 3)تشویق فعالیتهای گروهی
5. 4)فراهم آمدن جو سازمانی مناسب ومساعد

سازماندهی

سازماندهی فرآیندی است که با آن منابع انسانی وفیزیکی در ساختار رسمی منظم می شود وبه واسطه ی آن مسئولیت هایی برای واحد های تخصصی ،موقعیت های شغلی وکارکنان سازمانی به وجود می آورند.مهم ترین دستاورد سازماندهی در سازمان ها ایجاد ساختار سازمانی است ومدیران آموزشی باید در سازماندهی به موارد زیر توجه کنند:

1)شناخت وظایف وتقسیم کار افراد

2)تعیین معیار صلاحیت افرادی که کار های مختلف باید انجام دهند

3)تعیین اختیارات مسئولیت هر یک از افراد سازمان

4)نحوه ی ارتباط افراد با یک دیگر

5)تجهیزات وشرایط فیزیکی وامکانات مادی موجود

هدایت

سرتو وپرینگل هدایت را دربر گیرنده ی انگیزه ،ارتباطات ،آموزش وتحت تاثیر قرار دادن افراد سازمان در نظر می گیرند.با اجرای کارکرد هدایت می توان تحقق اهداف آموزشی وپرورشی را تسریع وتسهیل کرد.

هماهنگی

عبارت است از هم جهت ساختن ،به هم پیوستن و وحدت بخشیدن به وظایف وفعالیت های کارکنان واعضای واحد های مختلف سازمان در جهت رسیدن به اهداف .عواملی چون شناخت از شکل وساختار سازمان آموزشی ،الگو های ارتباطی به صورت عمودی وافقی،ماهیت برنامه ها نظارت و... به مدیران در امر هماهنگی تاثیر بسزایی دارند .

ارزشیابی

مقایسه عملیات انجام شده با استاندارد های از قبل تعیین شده واطمینان از این که آیا تمامی امور طبق مقررات ودستورات پیش بینی شده صورت گرفته از طریق کار کرد ارزش یابی عملی می شود.

رهبری آموزشی:

در دنیای کنونی بررسی های مستمر ومداوم در مورد افرادی که قادر به رهبری مفید ومؤثر باشند در جریان است این امر تنها به امور حکومتی وتشکیلات اداری خاصی محدود نمی شود بلکه در نظام های آموزش وپرورش و... نیز مصداق می یابد.

تعاریف مختلف رهبری

استاد شهید مطهری رهبری را فن بهتر بسیج کردن وبهتر سازمان دادن وبهتر کنترل کردن نیرو های انسانی وبه کار بردن آن ها می دانست .

لاک رهبری را فرایند ترغیب دیکران به اقدام درجهت هدفی مشترک می داند .

تعریف رهبری آموزشی :

گرینفیلد رهبری آموزشی را در هر مدرسه  شامل مجموعه ای از موفقیت های ضروری می داند .این مجموعه در بر گیرنده پنج نوع منبع متفاوت از موضوعاتی است که رهبران آموزشی به آن نیاز مندند :

1)منابع مدیریتی

2)منابع آموزشی

3)منابع سیاسی

4)منابع بین فردی

5)منابع معنوی

سطوح مختلف نظام های آموزشی :

الف :سطح کلاسی : شواهد معتبری ارائه شده که یاد گیری به میزان بسیار زیادی به سرانه ی فضای کلاس درس بستگی دارد.

ب:سطح مدرسه: شواهدی به این امر تاکید دارند که شناخت رسالت واهداف مورد نظر مظام های آموزشی ومدارس به تعیین نظام آموزشی وموسسات کمک فراوانی می کند.

شرایط محیطی نظام آموزشی :

برخی عوامل محیطی که بر یادگیری دانش آموزان تاثیر گذارد عبارت اند از:فرهنگ ناحیه ای یا فرهنگ بومی ایجاد فرصت های شغلی برای معلمان ،در نظر گرفتتن سیاست های کلی نظام حاکم بر جامعه در مورد رهبری سازمانی .

ویژگی رهبران آموزشی:

الف)رهبران آموزشی باید تمام سعی خود را در مشارکت معلمان در تصمیم گیری آموزشی  به کار گیرند .

ب)مدیران آموزشی باید دانش آموز محور باشند ونسبت به بهبود فرایند یاددهی-یادگیری اهتمام ورزند.

ج)باید به انگیزه ی معلمان در محیط های آموزشی توجه داشته باشند.

د)در محیط های آموزشی توانایی شنیدن وایجاد ارتباطات باز را فراهم نماید.

الگوهای رهبری اثر بخش در نظام های آموزشی:

عواملی همچون فرهنگ،وضعیت تربیتی ، منزلت اجتماعی واقتصادی دانش اموزان وهدف های یادگیری مورد توافق معلم ودانش آموزان.

برخی شیوه های رهبری:

الف)رهبری آمرانه

ب)رهبری مشارکتی

ج)رهبری مبتنی بر عدم مداخله

د)رهبری تحول آفرین

وظایف رهبر آموزشی:

1. -ایجاد انگیزه در کار کنان ودانش آموزان محیط آموزشی.
2. -ایجاد شرایطی که کار کنان ودانش اموزان به قبول مسئولیت های خود تشویق شوند .
3. -ارزشیابی واقع بینانه ومنصفانه از کار.
4. -برقراری ارتباطات مؤثر با والدین دانش آموزان .
5. -تشویق کارکنان به مطالعه وتحقیق وارزشیابی.
6. -استفاده از رهبری دانش مدار در اداره ی امور مدرسه .
7. - ایجاد شرایطی که به ابتکار ونو آوری میدان دهد.

رویه های اثر بخشی رهبران در سازمان:

تشابه مدیریت ورهبری:

هر دومستلزم تصمیم گیری در انجام کارهایند هردو مستلزم ایجاد شبکه های از افراد وارتباطات اند تا بتوانند آن تصمیمات را اجرا کنند.هردو مستلزم تلاش های فراوان برای اطمینان از تعهد افراد در انجام وظایف به نحو مطلوب در سازمان اند.

تفاوت مدیریت ورهبری:

فرایند های برنامه ریزی ،سازمان دهی،سرپرستی وکنترل در رهبری کاربرد ندارند در صورتی که در مدیریت کاربرد دارند ورهبری در جنبه های کلی تر بر راهبرد هایی که مستلزم خطرات احتمالی ارزش ها ،نیاز ها ،هنجارها واحساسات انسان است تاکید دارد .مسئله در رهبری بیشتر متکی بر افکار ،نظرات وقدرت افراد است در عوض در مدیریت بیشتر متکی بر توانایی مدیران در چارچوب برنامه ها ،قوانین والگو های کمی مورد استفاده ی سازمان هاست.