پرسشنامه سازگاری بل
پرسشنامه سازگاری بل [1]
پرسشنامه سازگاری در سال 1961 توسط پروفسور بل تدوین شد. وی در زمینه سازگاری، دو پرسشنامه ارائه کرده است که یکی مربوط به دانشآموزان و دانشجویان و دیگری برای بزرگسالان که (فرم حاضر) از یکصد و شصت عبارت تشکیل شده است.
بل در زمینه سازگاری، تلاشهای گستردهای را انجام داده و از جمله افراد سرشناسی است که در این رابطه کارهای تحقیقی زیادی را به انجام رسانده و مقالات متعددی را به رشته تحریر درآورده است، که از جملهی آنها اعتباریابی بعضی از ابزارهای اندازهگیری است که در سال 1945 او به همراه همکارش آلتوس[2] نوشته شده است.
در پژوهش یاد شده از فرم بزرگسالان استفاده شده است، این فرم پنج سطح اندازهگیری جداگانه سازگاری شخصی و اجتماعی را در بر میگیرد که عبارتند از:
الف- سازگاری در خانه: نمرات سطح بالای افراد در این سطح، نشانگر عدم سازگاری مطلوب با محیط خانه است و نمرات پایین از سازگاری در خانه حکایت دارد.
ب- سازگاری تندرستی: نمرات بالا در این سطح از سازگاری نامطلوب سلامتی سخن میگویند و نمرات پایین معرف سازگاری رضایت بخش است.
ج- سازگاری اجتماعی: نمرهی بالا نشانگر دوری و کنارهگیری از تماسهای اجتماعی و تسلیم در برابر آن معرفی میشوند و افرادی که نمرهی کم احراز کردهاند، در تماسهای اجتماعی حالت پرخاشگری دارند.
د- سازگاری عاطفی: افراد با نمره بالا از نظر عاطفی بیثباتی نشان میدهند و اشخاص با نمرهی کم از ثبات عاطفی برخوردارند.
هـ - سازگاری شغلی: افرادی که موفق به دریافت نمرات کم شوند، از مشاغل خود رضایت دارند و آنها که نمرات بالا به دست آوردهاند از مشاغل خود ناراضیاند (بل، 1961)
این پرسشنامه به عنوان کمک به مشاوره با بزرگسالانی که مسایل شخصی خود را در مقولات مندرج در آزمون مطرح میکنند، موفقیتآمیز بوده است و در مورد هر دو جنس زن و مرد کاربرد دارد.
اعتبار هر یک از مراحل جداگانه یاد شده در بالا، امکان مقایسه افراد را با یکدیگر ممکن میسازد. ارزیابی این پنج نوع سازگاری به وسیله یک برگه، امکان تعیین موقعیت دشواریهای مخصوص سازگاری را مشخص میکند.
نمره کل به دست آمده را میتوان جهت نشان دادن موقعیت عمومی سازگاری به کار برد (بل، 1961).
اعتبار هر یک از پنج قسمت پرسشنامه و کل نمرات آن در جدول شماره 1 گزارش شده است.
این ضرایب به وسیله روش همبستگی موارد فرد- زوج و استفاده از فرمول پیشگویی اسپیرمن- براون تعیین شده است، آزمودنیها عبارت بودند از زنان و مردان شاغل در محدوده سنی بین 23 تا 28 سال.
جدول شماره1- اعتبار پرسشنامه (تعداد=84)
سازگاری |
اعتبار |
سازگاری |
اعتبار |
در خانه |
91/0 |
عاطفی |
91/0 |
تندرستی |
81/0 |
شغلی |
85/0 |
اجتماعی |
88/0 |
مجموع نمرات |
94/0 |
روایی پرسشنامه از دو راه به دست آمده است: نخست، عبارات هر یک از بخشهای پرسشنامه، در محدودهای انتخاب شدند که اختلاف آنها، بین پنجاه درصد بالایی و پایینی در توزیع نمرات بزرگسال مشهود باشد، بنابراین در این فرم پرسشنامه، تنها مواردی آورده شدهاند که تمایز صریح این دو گروه کاملا متفاوت را نشان میدهد. دوم اینکه، پرسشنامه در نتیجه تلاشهای متخصصین مشاوره با بزرگسالان، مبنی بر انتخاب گروههایی از افراد، به دست آمده است که در محدوده بسیار خوب و بسیار ضعیف سازگاری، سازگاری داشتهاند و همچنین تعیین حدودی که پرسشنامه میتواند در بین آنها تمایز ایجاد کند.
اعتباریابی این پرسشنامه در ایران به وسیله دکتر علی دلاور برای جامعه جانبازان ورزشکار ایران استاندارد شده است، همچنین توسط آقامحمدیان شعرباف مورد مطالعه قرار گرفته که به نتایج مشابه سازنده تست دست یافته است (محمدیان شعرباف، 1374).
شیوه اجرا
برای اجرای پرسشنامه به روش زیر عمل میشود:
1 - پرسشنامه یک آزمون خود گزارش دهی است و آزمودنی باید آن را با دقت بخواند.
2- هیچگونه محدودیت زمانی وجود ندارد، اما زمان لازم برای تکمیل پرسشنامه معمولا بیش از 25 دقیقه نیست.
3- آزمودنیها باید موارد مطرح شده در آزمون را بر اساس وضعیت خود تفسیر کنند و آزمایشگر باید آمادگی لازم را برای پاسخ به سوالات آزمودنی داشته باشد.
4- آزمایشگر باید اطمینان لازم را به آزمودنیها برای محرمانه بودن نتایج آزمون بدهد.
5- آزمایشگر باید هدف از اجرای آزمون را صادقانه و به دور از ابهام توضیح دهد.
نمرهگذاری
مدت زمان اجرا برای نمرهگذاری 5 دقیقه است. برای به دست آوردن نمرات مربوط به سازگاری در خانه ابتدا باید بر اساس جدول شماره یک نسبت به نمرهگذاری پاسخنامه از طریق تهیه کلید مطابق با نمونه کلید خانه، اقدام کنید. برای نمونه، کلید مربوط به سازگاری در خانه تحت عنوان کلید خانه بر روی پاسخنامه قرار داده و دو مربع سیاه پایین و بالای صفحه را بر روی کلید خانه منطبق نمایید به طوری که هر دو مربع در پاسخنامه و کلید خانه منطبق شوند. سپس تعداد موارد را که در پاسخنامه علامت خورده است شمارش نموده و در پایین صفحه یادداشت نمایید و در ادامه همین الگو را برای تهیه کلید مربوط به سازگاری تندرستی، سازگاری اجتماعی و سازگاری عاطفی، به کار برده و با تهیه کلید مربوطه به هر معیار، شمارش علامتهای هر معیار با سهولت انجام خواهد شد و پس از به دست آوردن نمرات کلیه معیارها، نمرات به دست آمده را با جدول شماره 2 (هنجارهای پرسشنامه سازگاری بل) مقایسه و نمره کل بدست آمده را برای بررسی سازگاری کلی مورد مقایسه قرار دهید. ضمنا علامتهایی که در قسمت استفهام (؟) پاسخنامه درج شده است نمرهگذاری نکنید.
جدول شماره2- هنجارهای پرسشنامه سازگاری بل
طبقهبندی سازگاری |
خانه |
سلامتی |
عاطفی |
شغلی |
اجتماعی |
کلی |
||||||
مرد |
زن |
مرد |
زن |
مرد |
زن |
مرد |
زن |
مرد |
زن |
مرد |
زن |
|
خوب |
2تا3 |
2تا3 |
2تا3 |
2تا4 |
2تا3 |
3تا6 |
2تا4 |
2تا4 |
3تا6 |
5تا8 |
9تا21 |
17تا30 |
متوسط |
4تا11 |
4تا12 |
4تا8 |
5تا9 |
4تا11 |
7تا15 |
5تا13 |
5تا13 |
7تا15 |
9تا19 |
22تا47 |
31تا58 |
ضعیف |
12تا16 |
13تا17 |
9تا 13 |
10تا14 |
12تا15 |
16تا2 |
14تا17 |
14تا17 |
16تا20 |
20تا24 |
48تا60 |
59تا71 |
منابع
1- آقا محمدیان شعرباف، حمیدرضا (1374). بررسی اثربخشی دو روش درمانی گروهی با رویکرد تحلیل روانی و شناختی بر افزایش سطح مقوله سازگاری، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
2 - Manual for the Adjustment Inventory Adult Form, Consulating Psychologists Press, INC., PLO ALTO,California.
