مهارت خودآگاهی (2)

خود آگاهی

یکی از مهمترین عواملی که به ما کمک می کند زندگی خوب و موفقی داشته باشیم ، این است که خود را بشناسیم ، احساس خوبی در مورد خودمان داشته باشیم و از کسی که هستیم، شاد و راضی باشیم.

هدف کلی:

آشنا کردن و توانمند‌سازی در زمینه‌ی مهارت‌های خودآگاهی

 اهداف رفتاری:

  • آشنا کردن با مفاهیم خود آگاهی و همدلی

  • توانمند‌سازی در زمینه مهارت‌‌های خودآگاهی

   

 عزت نفس

  • یکی از مولفه های مهم خود آگاهی عزت نفس است .

  • عزت نفس به احساس ارزشمندی شخص اشاره دارد که تحت تاثیر عوامل عملکرد ، موفقیت ها ، توانایی ها ، ظاهر شخصی و قضاوت های افراد مهم است.

  • عزت نفس پیامد مجموعه ای از عوامل فردی ، اجتماعی وخانوادگی است.

 • عزت نفس بالا موجب اعتماد به نفس می شود که تصمیم گیری خوب و مستقلانه و برخورد مناسب با تعارضات بین فردی را تسهیل می نماید.

 • عزت نفس افراد در محیط حمایت کننده و مثبت تقویت می شود.

  

  عزت نفس و مصرف مواد

عزت نفس پایین یکی از عوامل خطر آفرین مصرف مواد است.

عزت نفس چیزی است که افراد می توانند از طریق تجربه آن را افزایش دهند.

برای داشتن عزت نفس بالا افراد باید اول بدانند چه چیزی در آنان احساسات خوب بوجود می آورد و سپس به گونه ای برنامه ریزی کنند که این نوع رویدادها در زندگی شان رخ دهد.

 تاب آوری

تاب آوری (resilience) به فرایند بازگشت فرد به کارکرد طبیعی پس از یک رویداد استرس زا یا تجربه ناراحت کننده اطلاق می گردد.

افراد تاب آور چهار خصیصه اصلی دارند:

•   کفایت اجتماعی
•  مهارت های حل مسئله
• خود مختاری
•  هدفمندی و خوش بینی به آینده

  سه عامل محیطی موثر در رشد این ویژگی ها عبارتند از :

•   روابط حمایت گر و توام با توجه و وجود شبکه ای از افراد که از همدیگر حمایت می کنند
•   معیارها و انتظارات بالا اما معقول خانواده و جامعه در مورد رفتار
•   فرصت مشارکت در فعالیتهای اجتماعی    

  ویژگی های افراد تاب آور :

  داشتن بینش :

توانایی در دیدن اشیاء همان طور که هستند نه آنگونه که باید یا می توانند باشند، پذیرش واقعیت و صادق بودن با خود.

 احساس ارزشمندی : پذیرفتن خود به عنوان فردی ارزشمند،‌ ایجاد تمایز بین رویدادها ، موضوعات و رفتارهای منفی و خود.

 همدلی :

برقراری رابطه توام با احترام متقابل با دیگران که گاهی اوقات به هم پیوستگی اجتماعی نامیده می شود یعنی احساس تعلق به افراد، گروه ها و نهادهای اجتماعی.

 نظم وترتیب:

حس سازمان یافتگی ، نظم و آیین مندی خاص که ساختار ، ثبات و امنیت در زندگی فرد بوجود می آورد

 شوخ طبعی :

توانایی در دیدن جنبه روشن موقعیت ، جدی نگرفتن بیش از حد خود که به حفظ یک دیدگاه متعادل تر کمک می کند.

  مهارتهای حل مسئله :

توانایی در تجزیه و تحلیل واقع بینانه مشکلات شخصی و پیدا کردن راه حل های فوری و راهبردهای دراز مدت برای حل و فصل مشکلاتی که به آسانی و سریع حل نمی شوند .

توانمندی های اجتماعی :

برخورداری از طیف وسیعی از مهارت ها و راهبردهای اجتماعی شامل مهارتهای گفتگو ، جراتمندی و گوش دادن ، آمادگی برای گوش دادن به دیگران واحترام گذاشتن به احساسات و عقاید دیگران که در تعاملات اجتماعی بسیار مهم است.

 خوش بینی :

اعتقاد راسخ به اینکه آینده می تواند بهتر باشد ،‌ احساس امید و هدفمندی ،‌این باور که شما می توانید زندگی و آینده خود را کنترل کنید.

    

  مهارت های خود آگاهی شامل موارد زیر است :

  • مهارت های خود ارزیابی

  • شناسایی نقاط قوت و ضعف خود

  • مهارت های تفکر مثبت

  • مهارت های ایجاد خود انگاره و تصویر تن مثبت

  

  ویژگی های افراد خود آگاه

•  خصوصیات مثبت و توانایی و استعدادهای خود را می شناسند و به آنها افتخارمی کنند.
• خصوصیات منفی و نقاط ضعف خود را می شناسند ، می پذیرند و در جهت اصلاح آنها تلاش می کنند.
• موفقیتها و شکستهای خود را می شناسند، به موفقیت هایشان افتخار می کنند و از شکست هایشان درس می گیرند.
•  به خود و دیگران احترام می گذارند.
•  برای رسیدن به اهداف خود تلاش می کنند.
•  مسئولیت اعمال و رفتار خود را می پذیرند.   

  مولفه های خود آگاهی

  • شناخت احساسات و خود پنداره

  • عزت نفس واحساس ارزشمندی

  • هویت و هویت یابی

  

  فواید خودآگاهی

  خودآگاهی به ما کمک می کند:

  • احساسات خود را شناسایی کنی م ،از آنها آگاه شده و این احساسات را کنترل کنی م .

  • از نقاط ضعف و نقاط قوت خود آگاه ش ویم و با تکیه بر نقاط قوت ،نقاط ضعف خود را کاهش دهی م .

  خودآگاهی به ما کمک می کند:

  • از نیازهای خود آگاه شوی م و از مسیرهای سالم به رفع نیازهای خود بپردازی م . با شناخت نیازها خود می توانی م راه و روش بهتری برای مقابله با نیازهای خود بیابی م .

  • اهداف واقع بینانه ای برای زندگی خودتعیین کنی م . به این ترتیب ازدنبال کردن اهداف بسیارایده آل ، تخیلی و کمال گرایانه دوری گزینی م .

  • فرآیند هویت یابی خود را به طور سالمی به انجام برسانی م . دست یابی و کسب یک هویت سالم باعث می شود زندگی بزرگسالی بر پایه های محکم و قوی بنا شود.

  • بتوانی م از ملاک های ارزشمندی آگاه شده و ارزش خود را در زندگی بیابی م . به این ترتیب ، از دنبال کردن ارزش های کاذب خودداری نموده وبا رضایت و آرامش بیشتری زندگی کنی م .

  

  شناسایی و کنترل احساسات

  • یکی از مهمترین اجزا ی مهارت خود آگاهی ،شناخت احساسات است.

  • ناتوانی در شناخت احساسات مشکل شایعی است.ناآگاهی از احساسات خود باعث می شود این افراد در زندگی خود دچار مشکل شوند .

  فعالیت عملی

  • به گروههای دونفری تقسیم شوید، و با استفاده از برگه احساسات،مشخص کنید که اخیرا کدام یک از احساسات را بیشتر تجربه کرده اید. سپس مشخص کنید چه شرایطی باعث این احساسات می شود.

  خود پنداره

    • احساسی که هر کس درباره خود دارد، نقش مهمی در سلامت روانی او دارد.

  • به احساسی که هر فرد درباره خود دارد،خود پنداره می گویند.

  • خود پنداره یعنی اینکه ما خودمان را چگونه می بینیم ، یعنی تصویر یا برداشتی که هر کس از خودش دارد.

  • طرز برداشت ما از خودمان تا حد زیادی به وسیله تجارب گذشته ما ،‌(موفقیت ها و شکست های ما)و آنچه دیگران درباره ما فکر می کنند، شکل می گیرد.

  اهمیت خود پنداره

   برداشتی که هر کس از خودش دارد بر رفتار و عمل او تاثیر می گذارد . انسان ها معمولا آنگونه عمل می کنند که فکر می کنند هستند .

  خو د پنداره بر احساس ما از خود م ان نیز تاثیر می گذارد. کسانی که احساس خوبی درباره خودشان دارند در مقایسه با کسانی که نگرش منفی به دیگران دارند، از اعتماد به نفس و رضایت بیشتری برخوردارند ، افراد موفق تری هستند ، و کمتر احتمال دارد که به سراغ سیگار ، مواد و سایر رفتارهای پرخطر بروند. 

  چگونه می توان خود پنداره را اصلاح کرد

    • هیچگاه پس از یک یا دو تجربه بد از خودتان خود پنداره منفی نسازید. اوضاع را بررسی کنید . به هر اندازه که می توانید به طور واقع بینانه تر به خود نگاه کنید و نقاط قوت و ضعف خود را بشناسید. سعی کنید نقاط ضعف را اصلاح کنید . شما با تعیین اهداف خاص و رسیدن به آنها می توانید خود پنداره خود را تغییر دهید.