5 گام نگارش مقاله

5 گام نگارش مقاله

دکتر محمدحسین رضازاده(عضو هیئت علمی دانشگاه آمستردام)

گام ششم: نوشتن پاراگراف های مقاله
بر اساس پاسخی که به سوالات مرحله پنجم دادید، حال شروع کنید و پاسخ هر سوال  را با یک یا دو پاراگراف بنویسید. دقت کنید که در نوشتن هر پاراگراف اصول اساسی نگارش علمی، یعنی مخاطب محوری، وضوح، هماهنگی و انسجام، علمی نوشتن، صحیح نوشتن و اختصار را رعایت کنیم.
فرض کنید که یک نفر در قسمت مقدمه مقاله خودش که در زمینه تاثیر استفاده از نرم افزارهای موبایل برای تبلیغ کالاهای مصرفی ست و برای متخصصین حوزه بازریابی ارایه شده است نوشته باشد

"در سالهای اخیر موبایل یکی از ابزارهای کاملا رایج در سطح جامعه شده است. این ابزار قابلیتهای فراوانی را به بشر داده است. بشر در طول تار یخ همواره به دنبال توسعه راه های ارتباطی خود بوده است. بر این اساس، موبایل یکی از نوآوریهای بزرگ بشر است. کاربردهای فراوانی را امروزه موبایل در زمینه های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دارد. در حوزه کاربردهای اقتصادی، موبایل می تواند ابزاری برای معرفی محصولات باشد".
این نمونه یک پاراگراف است که مخاطب محور نیست! چرا؟
چونکه مطالبی دارد که با مخاطب مقاله ناسازگار است. مخاطب این مقاله، متخصصین رشته بازریابی هستند. برای این افراد، صحبت کردن از تاریخچه و کاربردهای عمومی موبایل اصلا ارزشی ندارد. به جای آن باید رفت سریع سر اصل مطلب و به بحث بازاریابی محصولات از طریق موبایل پرداخت.

حال شروع کنید و بر اساس اصول نگارش یک پاراگراف علمی، چندین پاراگراف از بخش های مختلف مقاله خودتان را بنویسید و چک کنید که آیا این پارگراف ها منطبق بر اصول مخاطب محوری، وضوح، هماهنگی و انسجام، علمی نوشتن، صحیح نوشتن و اختصار هستند یا نه.
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
.................................................................................
 

گام هفتم: طراحی و تدوین عناصر تصویری
علاوه بر پارگراف ها، در مقاله ما از عناصر تصویری مختلفی مانند نمودار، جدول، شکل، چارت، نقشه، و تصویر هم استفاده می کنیم. این عناصر برای خلاصه کردن مطالب مقاله، نمایش تصویری یافته ها و نتایج تحقیق و یا حتی برای تسهیل درک متن می تواند استفاده شود. مثلا در بخش مرور ادبیات، می توانیم با استفاده از جدول، به صورت خلاصه نشان دهیم که در زمینه مورد بررسی ما چه کارهایی صورت گرفته است و چه ضعف های وجود دارد. در قسمت متدلوژی مقاله معمولا از نمودارها و جداولی که نتایج آماری و یا کیفی تحقیق ما را به صورت خلاصه نشان می دهند، می توانیم استفاده کنیم.
در استفاده از عناصر تصویری باید چند اصل را رعایت کنیم.
1-    سادگی وضوح: یعنی یک عنصر تصویری مانند جدول باید به قدری واضح باشد که مخاطب فقط با دیدن آن به راحتی بتواند آنرا بفهمد و هیچ ابهامی نداشته باشد. مثلا نمودارها باید مشخص کنند که محورهای افقی و عمودی آنها چه چیزهایی را نشان می دهد، هر گراف چه متغیری را نشان می دهد و ارتباط بین گرافهای مختلف چیست.
2-    ارتباط با متن: هر عنصر تصویری باید حتما در داخل متن توضیح داده شود به شکلی که اگر مخاطب عنصر تصویری را نبیند، چیزی از دست ندهد و بتواند تمامی نکات لازم را را درک کند. هرگز نباید به این خاطر که مطالب در عنصر تصویری آمده اند آنها را توضیح نداده رها کنیم. تمامی عناصر تصویری باید به صورت مشخص در یک جایی از متن مقاله معرفی شوند. مثلا گفته شود در جدول شماره 1، که فلان مطلب را به صورت خلاصه نشان می دهد، می بینید که اینچنین است.
3-    ترتیب و شماره گذاری: تمامی عناصر تصویری بایستی بر اساس استاندارد نگارش مقاله به ترتیب شماره گذاری شوند. معمولا جداول به صورت جدا شماره گذاری می شوند و بقیه عناصر تصویری هم با هم شماره گذاری می شوند.
برای مقاله خودتان سعی کنید که یک جدول یا یک نمودار بسازید.
 

گام هشتم: نوشتن چکیده مقاله
وقتی که پارگرافها و عناصر تصویری مقاله خودمان را آماده کردیم، متن اصلی مقاله ما آماده است. حالا باید برگردیم و چکیده مقاله خودمان را بنویسیم. چکیده مقاله یعنی خلاصه کل محتوای اصلی مقاله در یک پارگراف. به صورت خلاصه باید بگوییم که مقاله ما در مورد چه موضوعی است، متدلوژی ما چیست، یافته های کلیدی مقاله ما کدام هستند. مخاطب با مطالعه چکیده مقاله ما باید بتواند بفهمد که آیا مقاله به دردش می خورد یا نه. چکیده معمولا اولین بخشی از مقاله است که به صورت دقیق توسط داوران خوانده می شود.
در نوشتن چیکده باید چند اصل را رعایت کنیم. اول اینکه چکیده باید محتوای اصلی مقاله ما را به صورت کامل بیان کند. به عبارتی باید یک نماینده خوب از محتوای مقاله ما باشد. چکیده نباید با متن مقاله متفاوت باشد. یعنی همان پیامی که مخاطب از خواندن متن مقاله می گیرد را باید از چکیده ما بگیرید. در چکیده باید فقط موارد مهم و کلیدی را بیان کنیم. بعضی وقتها به جای اینکه در چکیده بگوییم که یافته های اصلی ما کدام هستند، فقط سایه می زنیم. یعنی فقط اشاره ای غیر مستقیم می کنیم به یافته ها. این اشتباه است. در نوشته چکیده باید لحنی کاملا محکم و خنثی داشته باشیم. نباید از موضع بالا حرف بزنیم و نباید احساسی بنویسیم. بهتر است در نوشتن چکیده از زمان حال استفاده کنیم.
خوب حالا سعی کنید که در 5 خط زیر، چکیده مقاله خودتان را بنویسید. برای این کار سعی کنید که اصول فوق را رعایت کنید. بعد از نوشتن چکیده مقاله خودتان، سری به مقالات الگوی معرفی شده در وب سایت بزنید و ببینید که می توانید چکیده خودتان را بهبود ببخشید؟
چکیده: ..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................

گام نهم: تدوین فهرست منابع مقاله
بعد از نوشتن متن مقاله، حالا بایستی فهرست منابع مقاله را تهیه کنیم. این کار معمولا وقت گیر است چونکه بایستی دقیقا مشخصات منابع مورد استفاده در متن را در انتهای مقاله به ترتیب مناسب بیاوریم. اما دست نگه دارید. برای اینکه دوباره کاری نکنید، اول بهتر است که نگاه کنید به مجله مورد نظرتان که می خواهید مقاله را برای آن ارسال کنید و ببینید که چه استانداردی را برای نگارش فهرست منابع معرفی کرده است. مثلا استاندارد APA یک ایتاندارد شناخته شده و رایج است. مثلا یک مقاله در استاندارد APA(نسخه 6 ) به شکل زیر بایستی مرجع دهی شود:
Baumard, P., & Starbuck, W. H. (2005). Learning from failures: Why it may not happen.Long Range Planning, 38(3), 281-298.
 بعضی از مجلات مثلا استاندارد خاص خودشان را دارند. اما یک توصیه دیگر که حسابی کار شما را راحت تر می کند، استفاده از نرم افزارهای ارجاع دهی مانند RefWorksیا EndNoteاست.

 
گام دهم: نوشتن سایر اجزای مقاله (عنوان، کلمات کلیدی، مشخصات نویسندگان)
هنوز بخش هایی از مقاله ما باقی مانده است. اول از همه باید یک عنوان مناسب برای آن انتخاب کنیم. عنوان بایستی محتوای مقاله را در یک عبارت بیان کنید. عنوان بهتر است که حالت جمله کامل نداشته باشد، بلکه به صورت یک عبارت باشد. مثلا بگوییم "بررسی چگونگی تاثیر اختلافات خانوادگی در میزان کاهش توجه کودکان در سنین 12 تا 15 سال". عنوان بهتر است که زیاد طولانی نباشد و زیاد هم کوتاه نباشد. عنوان مقاله باید جذاب باشد تا مخاطب با دیدن آن توجهش به مقاله جلب شود. بهتر است که عنوان حالت کلیشه ای نداشته باشد.
حالا عنوان مقاله خودتان را در زیر بنویسید و سعی کنید که از دوستان یا اساتید خودتان نظرخواهی کنید که آیا این عنوان مناسب است یا نه.
عنوان: ..............................................................................................................................
معمولا مجلات از ما می خواهند برای مقاله خودمان بین 3 تا 7 کلمه تخصصی را مشخص کنیم که نشانگر محتوای مقاله ما هستند. این کلمات کلیدی برای این هستند که افرادی که بعدا به دنبال یک موضوع خاصی می گردد، بتوانند با جستجوی این کلمات، مقاله ما را پیدا کنند. بهترین کلمات کلیدی آنهایی هستند که ارتباط بیشتری با موضوع مقاله ما داشته باشند. در مثال بالا، کلمات کلیدی می تواند "اختلافات خانوادگی"، "یادگیری کودکان"، "آموزش و پرورش"، "تربیت" و "اختلالات یادگیری" باشد.
برای مقاله خودتان 3 کلمه کلیدی انتخاب کنید که نشانگر موضوع اصلی مقاله شماست و در زیر بنویسید:
کلمات کلیدی:
..........................................
..........................................
..........................................
و بالاخره اینکه بایستی مشخصات نویسندگان مقاله را به ترتیب مناسب در ابتدای مقاله ذکر کنیم (البته در مرحله ارسال مقاله این را برمی داریم!) ترتیب نویسندگان مقاله مهم است. نویسنده اول معمولا به عنوان فردی که بیشترین سهم را در انجام پژوهش و نگارش مقاله داشته است شناخته می شود. امتیازی که معمولا برای نگارش مقاله در نظر گرفته می شود، بر اساس ترتیب نویسندگان است. خوب بهتر است که از همان ابتدا که یک مقاله را می نویسیم در مورد ترتیب نویسندگان به توافق برسیم. قاعده این است ترتیب نویسندگان بر اساس میزان سهمی ست که آنها در انجام پژوهش و نگارش مقاله دارند. علاوه بر نام و نام خانوادگی، معولا مشخصات سازمان یا دانشگاه مرتبط، آدرس، تلفن و ایمیل ارتباطی را هم ذکر می کنیم.
 
خوب حالا متن مقاله شما نوشته شده است. قبل از اینکه به مرحله بعدی بروید، مطمئن شوید که تمامی بخش های مقاله خودتان را به صورت کامل نوشته اید و یک نسخه اولیه تکمیل شده از مقاله در اختیار دارید.